Diana Ozon | 07 Maart 2004Schoolkrant Interview Comenius College
Welke opleiding heeft u gedaan?
Ik heb op de Havo gezeten want ik had weinig interesse in school en de school was ook niet echt geïnteresseerd in de leerlingen. Na mijn eindexamen wilde ik oorspronkelijk naar de pedagogische academie gaan. Ik had van kind af aan het plan 'juf' te worden en in mijn vrije tijd boeken te schrijven. Ik stond al ingeschreven op de P.A. maar bedacht mij op het juiste moment. Voor mijn gevoel zou ik als juf erg snel afgeleefd raken. Ik voorzag in mijn dromen een leven temidden van kunstenaars. Als je van de middelbare school gaat komt het eerste moment om een serieuze beslissing te nemen hoe je wilt dat je leven verder verloopt. Ik stond op dat kruispunt in mijn leven en zag ineens de juiste weg voor mijn reis door de toekomst die voor mij lag. Nog net op tijd kon ik toelatingsexamen doen voor de kunstacademie. Zo kwam ik een paar maanden na het HAVO-eindexamen op de Gerrit Rietveld Academie bij de nu bekende kunstenaar Rob Scholte in de klas. In tegenstelling tot Rob maakte ik het basisjaar niet af want gedichten schrijven werd daar toen nog niet gezien als kunstvorm. Ik was punk geworden, woonde in een kraakpand, zong in een bandje, schreef mijn eigen Nederlandstalige songteksten en maakte in eigen beheer dichtbundeltjes omdat ik zeker wist dat d àt mijn kunstvorm zou zijn. Na zes jaar experimenteren had ik het voor elkaar: ik kon leven van mijn schrijfwerk en lezingen daarover. Mijn eigenlijke opleiding heb ik gevonden in wat men zo mooi noemt 'de leerschool des levens'. Nog dagelijks leer ik dingen bij. Wie vertrouwd dat zijn of haar eigen weg de juiste is, en daarbij geen schade toebrengt aan anderen, komt heus wel goed terecht. Hoe gek anderen die keuzes ook vinden. Grappig voorbeeld is dat ik terwijl ik zelf maar een paar maanden op de Rietveld heb gezeten er terug ben gevraagd als docent! Vorig jaar mocht ik een jaar lang een dag per week lesgeven als docent Kunst en Taal. De school vroeg mij de studenten bvb te helpen met hun gedichten. Terwijl ik juist vanwege mijn voorkeur voor gedichten twintig jaar eerder van diezelfde school afmoest. Zo zie je maar dat je altijd moet vertrouwen op je eigen keuzes. Soms duurt het even voor je gelijk krijgt maar de tijd zal het ze leren. Als je maar echt vertrouwen in jezelf hebt en geloof in wat je doet.
Wat vindt u een van uw mooiste gedichten?
Dat ligt aan mijn gevoel op het bewuste moment: welk gedicht daar het beste bij past. Over het algemeen is De Aarde Voelt De Voeten Van Een Dier Over Haar Lopen eentje die mij altijd heel gelukkig maakt.
Was/is het moeilijk een uitgever te vinden voor uw gedichtenbundels?
Best wel ja. Je zou het waarschijnlijk niet geloven maar ik ben erg verlegen en onzeker. Ik twijfel altijd of mijn werk wel goed genoeg is. Toen ik in eigen beheer publiceerde (5 bundels in de periode '77-'81) waren er geen problemen. En op internet zijn die er ook niet. Die 'problemen' verzin ik zelf als muizenissen in mijn hoofd. Want in werkelijkheid kwam er een uitgever in 1982 naar mij toe en vroeg of hij het mocht uitgeven en sindsdien is dat zo gebleven. Voor ik mijn werk durf af te geven voor publicatie: ze moeten het mij echt ontfrutselen!
Is gedichten schrijven uw enige hobby, of heeft u er nog meer?
Ik heb wat betreft schrijven van mijn hobby mijn vak gemaakt. Als vrije tijdsbesteding werk ik graag op mijn volkstuin. Ik houd van wandelen door de stad of de natuur, van reizen, uitgaan met vrienden naar clubs en cafés, maar ik vind het ook leuk om klusjes in en rond huis te doen, te lezen en tv te kijken en radio te luisteren. En het is heel fijn om te tekenen en te zingen.
Gaat het nooit vervelen om gedichten te schrijven?
Nee! Zodra ik iets echt vervelend vind doe ik het niet. Het schrijven van een gedicht is altijd heel erg leuk: lekker spelen met taal. Net zo lang schilderen met woorden tot het af is en ik verbaasd sta dat ik het zelf heb gemaakt. Elke keer is het weer een verrassing.
Bent u van plan nog meer gedichtenbundels te maken?
Ja nou en of! Tot mijn laatste adem.
Schrijft u over elke plek waar u geweest bent?
Nee, anders had ik geen tijd meer om rond te kijken op de plekken waar ik kom. Vaak moet ik mij juist ontspannen om mij voor te bereiden op een lezing of optreden. Voor De Ozon Expres nam ik onderweg een schrift mee maar schreef vooral op de terugweg als het buiten de trein donker was. Ik moest heel snel schrijven en alles herinneren van de vorige dag anders had de nieuwe dag die ervaring van de vorige alweer overschaduwd. Het was erg vermoeiend en de treinreis duurde altijd te kort. Thuis had ik dan ook geen tijd om uit te rusten want dan werkte ik mijn treinnotities uit. Later bij mijn roman Kraker Jack werkte ik ook maanden in een roes door: had amper de tijd om te eten enzo. Schrijven is heel hard werken. Ik sta altijd versteld hoe vermoeiend het is maar het resultaat is de inspanning waard.
Zijn er nog meer inspiratiebronnen geweest, dan uw vaders boeken, die u hebben aangezet tot het schrijven van gedichten?
Ja zeker. Die boeken van mijn vader waren vooral inspiratiebron voor De Aarde Voelt De Voeten Van Een Dier... De echte wereld, de natuur, de mensen, gebeurtenissen, gesprekken... te veel om hier op te noemen is inspiratiebron.
Vindt u het moeilijk losse gedachten samen te voegen tot een gedicht?
Nee, op een of andere wonderlijke manier schijnt mij dat altijd weer te lukken.
Hanteerd u een eigen stijl of bent u ook bereid gedichten op een andere manier in elkaar te zetten?
Ik heb mijn eigen stijl. Soms experimenteer ik ook. Een enkele keer neem ik opzettelijk een klassieke versvorm om een gedicht in te schrijven. Zoals toen een krant mij vroeg een gedicht te maken voor de nieuwe brug bij Zaltbommel. Die brug heet naar de schrijver Martinus Nijhoff. Hij heeft over de vorige brug een gedicht geschreven met de titel Moeder De Vrouw. Ik heb dat gedicht als handleiding gebruikt. Mijn gedicht is precies even lang geworden, in dezelfde vorm, met hetzelfde ritme, over hetzelfde onderwerp maar dan in de moderne tijd. En toch is mijn gedicht heel anders dan dat van Nijhoff.
Gaan uw gedichten alleen over uw eigen gedachten, of ook over wat anderen denken/doen?
Ik moet mij wel kunnen inleven. Wat anderen in hun hoofd hebben rondspoken kunnen ik noch jij op papier neerzetten; daar hebben zelfs psychiaters het moeilijk mee. Maar als anderen die gedachten uitvoeren, ofwel 'doen' en ik zie, hoor of weet dat kan ik erover schrijven. Een tijdje terug vroeg een opdrachtgever mij om een gedicht te schrijven over secretaresses. Dagen lang heb ik mij bij alles wat ik deed op secretaresses geconcentreerd tot ik mezelf secretaresse voelde. Toen pas kon ik het gedicht schrijven. Het leuke aan schrijven over anderen is dat ik, net als toen ik nog speelde als klein meisje, mij helemaal mag inleven in de rol van die ander. Wat dat betreft zijn schrijvers eigelijk acteurs maar dan niet op het podium maar op papier.
Maakt u ook gedichten in andere talen?
Ja ik heb een paar in het Frans geschreven, enkele Engelsen en een Duitse maar het best gaat het toch in mijn eigen taal. Het vertalen van gedichten is een vak apart. Meestal wordt dat gedaan door dichters. Ik heb meerde gedichten van anderen vertaald vanuit het Engels naar het Nederlands. Mijn eigen gedichten worden door anderen vertaald zoals naar het Engels, Frans, Duits, Hebreeuws, Perzisch (Iraans), Italiaans, Arabisch, Japans en Chinees. Er zijn alleen nog nooit hele dichtbundels in een andere taal bij een uitgever in het buitenland van mij verschenen voor zover ik weet.
Heeft u ook een gedicht gemaakt over uw woonplaats?
De hele dichtbundel Stad Sta Stil gaat over mijn woonplaats. En daarnaast heb ik al vanaf het begin regelmatig gedichten en verhalen geschreven over mijn woonplaats. Amsterdam is heel inspirerend: de hele wereld is er te vinden.
Is het ene gedicht moeilijker voor te dragen dan het andere?
Inderdaad. Sommige gedichten gaan erg goed op een podium en anderen zijn te complex. Hoe hermetischer, in zich zelf opgesloten, de taal van een gedicht is, des te moeilijker het over komt. Sommige gedichten hebben stilte en ruimte nodig. Die kan men het beste rustig voor zichzelf uit een bundel lezen. Dat wil niet zeggen dat ik ze niet voordraag maar ze spetteren gewoon niet als show. Het verschilt ook per publiek. Moeilijke, niet rijmende korte abstracte gedichten gaan beter in literaire kringen. Eenvoudige gedichten die lezen als een liedje zijn bij uitstek geschikt voor poppodia en op openluchtfestivals.
Meer: Media Over Ozon