Redactie | 04 Mei 20064 Mei - Vught
Dodenherdenking Nationaal Monument Kamp VughtMet verslag!
Poëlzielezing Diana Ozon op de Dodenherdenking.
De voordracht is onderdeel van het herdenkingsprogramma.
Nationaal Monument Kamp Vught nodigde iedereen uit om op 4 mei de jaarlijkse herdenking bij te wonen. 's Middags vond een bijeenkomst plaats met sprekers, muziek en kranslegging.
Het programma was als volgt:
Vanaf 13.00 uur: Ontvangst met koffie/thee
Vanaf 13.45 uur : Verzamelen op het buitenterrein van NM Kamp Vught
14.00 uur: Woord van welkom door Jeroen van den Eijnde, directeur NM Kamp Vught
14.05 uur: Toespraak door mr. G.J. de Graaf, burgemeester van Apeldoorn en oud-voorzitter van Nationaal Monument Kamp Vught
14.15 uur: Gedicht Moed door Hilal Önlü (14) een van de winnaars van de wedstrijd ‘Dichter bij 4 mei’ van het Nationaal Comité 4 en 5 mei
14.20 uur: Muzikaal intermezzo vrouwenkoor Didamiek uit Heusden
14.30 uur: Overdenking door mevrouw E.H. Hahn-Poolen, verloofde van Johannes Adrianus van Benthem, gefusilleerd in Vught op 22 augustus 1944
14.40 uur:Voordracht door dichter Diana Ozon, pseudoniem voor Diana Groenveld
14.45 uur: Muzikaal intermezzo vrouwenkoor Didamiek
14.55 uur: Wandeling naar de asputten. De stoet wordt voorafgegaan door de tamboers van de twee Vughtse gilden Sint Catharina en Sint Barbara/Sint Sebastiaan
15.05 uur: Twee minuten stilte
15.07 uur: Kranslegging en defilé voor het leggen van bloemen
Na afloop van het herdenkingsprogramma bieden wij u een kopje koffie of thee aan.
De lezing van het gedicht voor de herdenking was op de eerste echt warme dag van het jaar. Voor mijn gevoel was het afschuwelijk heet. Ik zat in mijn zwarte colbert tussen eender gekleden doodstil een uur in de brandende zon zonder slok water of keel te kunnen schrapen. Mijn enige uitzicht waren vanaf de voorste rij de hoge met prikkeldraad en camera's getooide blinde muur van de hedendaagse strafgevangenis, een monument met Davidsterren voor de slachtoffertjes van het kindertransport, een fullsize replica van SSkampwachttoren en dito prikkeldraad aan betonpalen die onderdeel zijn van het museummonument. Als ik opzij keek gaapte daar de open deur van het crematorium: het enige gebouw dat in originele staat is overgebleven van Kamp Vught. Meermaals betrapte ik mijzelf erop dat er tranen over mijn wangen stroomden. Dan keek ik maar weer naar de boomkruinen achter het prikkeldraad en naar de lucht. Maar dan moest ik weer aan mijn uit te spreken dichtregels denken. Niemand heeft mijn aangedaanheid opgemerkt want door het zweten viel het met een zakdoek het gelaat betten niet op.
Toen het mijn voorleesbeurt was had ik dus geen stemtest kunnen doen. Vanuit niks moest ik het gedicht neerzetten. Mijn stem klonk zacht en emotioneel. Oei, dat was niet mijn bedoeling. Gelukkig kon ik nu het publiek zien en concentreerde mij daar op. Zodoende kwam het er uiteindelijk toch nog krachtig uit zij het met enigszins gebroken stem. Het werd goed ontvangen. Men klapte wat niet geheel volgens protocol van herdenkingen is.
Niet veel later gingen we in defilé een ronde wandelen langs de prikkeldraad schutting, om het kindermonument heen en langs de moderne strafgevangeniswand. Er waren honderden mensen dus het duurde erg lang. Gelukkig was ik vooraan ingedeeld bij de prominenten en dus kon ik bij een uitgang gaan staan ipv tussen de andere hitte bevangen lijven. We stonden opeengepakt tussen de crematoriummuur en de strafgevangeniswand bij de asputten.
Iemand raakte door de hitte bevangen en Rode Kruismedewerkers schoten toe met flessen water en een paraplu voor wat schaduw. Ik voelde mij als vlak voor mijn zonnesteek in de Sahara in 1978. Steeds moest ik denken aan de beschrijvingen van uren staan op appèl in het dagboek van David Koker. Ik sterkte mezelf dat ik in vrijheid stond en niet afgesnauwd op 1 been of als kikker huppend in de hitte die over Vught hing. Maar het was evengoed heel onprettig al wist ik dat het eindig zou zijn en allemaal heel mooi. Ik bedacht mij dat ik nu al maanden de doden aan het herdenken ben en ik het eigenlijk zo langzamerhand even los wilde laten om er zelf niet aan onderdoor te gaan. Helemaal in deze hitte tussen die zonovergoten stenen muren op het zinderende grint.
Na de 2 minuten stilte heb ik keurig afgewacht tot alle kransen waren gelegd en ben toen achterlangs het crematorium weggeslopen naar het einde van de stoet.
Daar stond Frank. Hij had de lezingen helemaal achteraan het publiek zittend op het gras bijgewoond ipv tussen de prominenten en zijn zitplaats naast mij afgestaan aan een begeleidend familielid van mevrouw E.H. Hahn-Poolen uit het Groningse verzet. Op het gras was het programma inderdaad prettiger te doorstaan geweest. Ik wees hem erop dat het defilé ongeveer een uur zou duren, wist ik van vorig jaar, en we beter konden wachten tot onze beurt nabij was voor we weer in de stoet aansloten.
Hij vond het wat vreemd van mij, en dat was het natuurlijk ook maar ik wenste dat moment aan de schaduwzijde van de crematoriummuur zittend op het mos af te wachten. Al snel vroeg een Duitse televisieploeg heel beleefd in het Engels of we daar weg wilden gaan in verband met hun totaalshot. Er viel evengoed een dissonant. Van achter de strafgevangenismuur schalde ineens de herkenningstune van James Bond. Daar vonden ze het stiltemoment blijkbaar welletjes. Na het nummer klonk applaus en gelach op vanachter de muren. Ik had weer genoeg meegemaakt om gesterkt door deze levendigheid aan te sluiten bij de stoet.
In de koffiekamer nam ik snel drie glazen water en schudde handen en ontving de complimenten voor mijn gedicht. Commissaris van de Koningin Hanja May Weggen had het prachtig gevonden en ook de burgemeester en de Duitse ambassadeur en andere prominenten waren er content over.
Diepgaandere gesprekken heb ik gevoerd met o.a de mevrouw van het voormalige Groningse verzet en met staf en medewerkers van NM Kamp Vught.
Een vrijwilligster van het Nationaal Monument Vught vertelde mij dat ze al haar hele leven in Vught woont en vroeger als meisje de treinladingen mensen door het dorp richting kamp gedreven zag worden. Het was afschuwelijk en ze had niks kunnen doen. Ze was machteloos. Ook nu ziet ze dat beeld nog steeds voor zich in die straten. Het laat haar nooit meer los.
De Groningse verzetsvrouw E.H. Hahn-Poolen haalde een opmerking van een Amerikaanse psycholoog naar voren die vlak na de bevrijding zei: "Jullie zijn nu aan het verwerken maar de grote klap komt over vier jaar, dan pak je de draad op maar 20 jaar later volgt de volgende golf rouwverwerking en vreemd genoeg zitten daar dan nieuwe jonge mensen bij, dan is het weer een tijd rustig maar na 40 jaar volgt de volgende golf en weer zijn er nieuwe jonge mensen bij, en wat niemand verwacht is dat na 60 jaar er weer een golf komt en opnieuw met nieuwe mensen." Mevrouw Hahn-Poolen vertelde dat de Stichting 40-45 had verwacht zich te kunnen opheffen maar dat juist nu, nu de jongsten van de oorlog de oudsten worden er steeds weer nieuwe mensen komen die er eindelijk over kunnen, willen en moeten praten. En de jonge mensen die deze ouderen in hun kielzog meenemen. "Het is nog lang niet over" was haar conclusie.
Terecht. Ook jongeren gaan in de toekomst de les blijven herhalen die ons ten koste van miljoenen levens is geleerd: nooit, nooit meer mag het fascisme kans grijpen. Verwerp en bestrijdt politiek geweld, etnisch geweld en rascisme. Nooit meer fascisme!
Lunettenlaan 600,
5263 NT Vught
T (073) 656 67 64
Gratis toegang
Zie voor aanverwante documentatie ook alhier:
Herdenking
Wij zijn vrij!
Les in herdenken